برای فعالیت در امر دامداری شتر ، ایجاد مکان مناسب پرورش شتر بسیار حائز اهمیت است. از لحاظ بهداشتی ، تهیه خوراک ، موقعیت جغرافیایی و آب و هوا و سایر نکات باید مورد توجه قرار گیرد.
عوامل محیطی و تغذیه ایی پرورش شتر
بسیاری از عوامل محیطی و تغذیهای در پرورش شتر ها موثرند. مهمترین این عوامل عبارتند از:
جیره غذایی
جایگاه مناسب
بهداشت جایگاه
مدیریت صحیح
تهویه
نور کافی
تأمین آب شرب بهداشتی
کنترل بیماریها و احیاناً واکسیناسیون در برابر برخی از بیماریهای شایع و غیره . میتواند نتیجه بسیار مطلوبی در افزایش تولیدات دامی و جلوگیری از مرگ و میر دام داشته باشد.
توجه به وضعیت جایگاه و آغل و تهیه علوفه و غذای مناسب و رعایت بهداشت امری ضروری است. به همین دلیل فراهم نمودن مکان مناسب پرورش شتر از اولویت های شروع کار است.
انواع روش های پرورش شتر داشتی
در حال حاضر معمولاً شتر داشتی به سه صورت پرورش داده میشود:
چرای آزاد
نیمه آزاد
پرورش بسته
مکان مناسب پرورش شتر به روش چرای آزاد
در حالت آزاد شترها مشابه دام وحشی در مراتع چرا و جفتگیری و زایش میکند.
و شترداران هر از چند گاهی به منظور جمعآوری بچه شترها یا داغ کردن و یا سایر عملیات پرورش موقتاً اقدام به جمعآوری آنها میکنند.
مکان مناسب پرورش شتر داشتی به روش نیمه چرای نیمه آزاد
در حالت نیمه آزاد گله شتر توسط ساربان چرانیده شده و تحت کنترل میباشد.
در این حالت، با توجه به شرایط مختلف، تقریباً هر ۵۰ شتر توسط یک ساربان مدیریت میشوند. با وسیله نقلیه (موتور سیکلت) و در حدود ۲۰ نفر شتر بدون وسیله نقلیه اداره میشود.
در چرای آزاد، شتر میتواند به طور متوسط تا حدود ۵۰ ـ ۷۰ کیلومتر از منبع آب دور شده . و سپس به طرف آن مراجعت کند. در حالی که در چرای نیمه آزاد این فاصله بیش از ۲۰ ـ ۲۵ کیلومتر نخواهد بود.
مکان مناسب پرورش شتر داشتی به روش چرای بسته
در چرای بسته، شتردار شترها را در آغلهای مناسب قرار داده و در کنار سایر دامهای خود به عنوان شتر های داشتی و یا پرواری، پرورش میدهد.
در این روش علیرغم تأمین علوفه شتر به صورت دستی، معمولاً شترها به صحرا نیز فرستاده میشوند. از علت های فرستادن به صحرا این است که از میزان هزینه مصرفی کاسته میشود.
اما به هر حال در این روش غذای مکمل و برخی ویتامینها و املاح معدنی به جیره شترها اضافه میشود.
و معمولاً در چرای بسته شترها از معدل رشد بالاتری نسبت به دو روش سابق برخوردارند. و یکی از مسائل مهم شناخت منابع موجود و انتخاب مکان مناسب پرورش شتر است.
و شتردار به سرعت از بروز بیماری در گله خود مطلع شده و میتواند اقدام به درمان دسته جمعی شترها نماید.
ضمناً شتردار به راحتی از فحل بودن ناقهها مطلع شده و میتواند به سرعت اقدام به تلقیح آنان نماید. که این امر نیز میتواند باعث افزایش میزان باروری در گله گردد.
در دو روش چرای آزاد و نیمه آزاد معمولا جایگاهی برای شتر در نظر گرفته نمیشود. اما در روش بسته، این دام باید در جایگاه مخصوصی جدای از دامهای اهلی دیگر نگهداری شود.
مقاومت شتر دو کوهانه
بررسیها نشان میدهد که شترها از مقاومت خوبی در قبال سرما و گرما برخوردارند.
شترهای دو کوهانه به علت داشتن پشم زیاد در برابر سرمای شدید مقاوم هستند. و در برابر باد و بوران و طوفانهای سرد کوهستان مقاومت نموده است . همچنین راه خود را در مناطق سنگلاخی ادامه میدهد.
این گونه از شترها در کشورهای مغولستان و قزاقستان و شمال چین که از سرمای شدید برخوردارند نگهداری میشوند. از این رو انتخاب مکان مناسب پرورش شتر به تناسب نژاد و نوع شتر بسیار مهم است.
مقاومت شتر یک کوهانه
از سوی دیگر شترهای یک کوهانه به علت ساختار خاص فیزیولوژیک خود به گرمای زیاد مقاوم هستند. و معمولاً این شترها در شمال آفریقا خاورمیانه و هند و پاکستان نگهداری میشوند.
و قادر به تحمل گرمای سوزان صحاری خشک و بی آب و علف این مناطق هستند.
میتوانند گرمای تا ۶۰ درجه سانتیگراد و یا بیشتر را تحمل نموده و در زیر آفتاب سوزان کویر به راه خود ادامه دهند. بدیهی است که در چنین شرایط محیطی از اشتهای حیوان کاسته میشود.
آغل باز یا بهاربند شتر
یکی از دلایل رواج آغلهای باز یا بهاربندها در پرورش شتر نیز همین مسأله مقاومت حیوان در برابر سرما و گرمای شدید است.
در این گونه آغلها مسأله تهویه نیز به خودی خود حل شده است. به ویژه که این مسأله در آغلهای بسته بسیار ضروری و مهم است.
چنانچه در پرورش شتر، تولید شیر مطرح باشد، نکته مهمی را باید مدنظر داشت. این که میزان تولید شیر ارتباط مستقیمی با درجه حرارت محیط دارد.
یعنی هر چه درجه حرارت محیط افزایش یابد و میزان آب موجود کمتر باشد میزان تولید شیر ناقه کمتر و کمتر میشود.
از این رو باید برای تولید شیر، به این امر توجه کافی مبذول نمود.
بنابه گفته ها اهمیت مکان مناسب پرورش شتر و انتخاب نوع شتر به تناسب خواست دامدار بسیار حائز اهمیت است.
امیدوارم مطالب فوق برایتان مفید واقع گردد. کارشناسان فروشگاه دام، طیور و آبزیان آژنو در جهت سهولت دسترسی اطلاعات برای هموطنان عزیزمان کوشش دارند.