ایران از بزرگترین پرورش دهنده های ماهی قزل الا است و دریای خزر مهد خاویار جهان. اما قزل الا یا خاویار موضوعی است که گاها ذهن پرورش دهنده ماهی سردآبی را مردد میکند.
در اینجا میخواهیم بررسی کنیم که:
۱) آیا در استخر پرورش ماهی قزل الا ،خاویار قابل پرورش است؟
۲) تغییر مزرعه پرورش قزل الا به مزرعه پرورش خاویار ممکن است؟
۳) کدام نوع ماهی خاویار قابلیت پرورش در مزرعه قزل آلا را دارد؟
۴) تفاوت درآمد و مدت زمان برداشت مزرعه قزل الا و ماهیان خاویار چه مدت زمانی است؟
۵) سودآوری و بازار فروش هرکدام به چه صورتی است؟
در اینجا قصد داریم به سوال اول(۱) و دوم (۲) به صورت کامل پاسخ دهیم. و شما میتوانید در پایین صفحه و درقسمتِ بیشتر بخوانید به پاسخ و بررسی مابقی سوالات برسید.
تغییر پرورش ماهی قزل الا به پرورش ماهی خاویار!
شرایط پرورش قزل الا و خاویار
شرایط پرورش قزل الا با خاویار نزدیک همدیگر است و هر دو دسته جز مزارع سردآبی محسوب میشوند.
اما بصورت کامل شرایط زیست ماهی قزل الا و خاویار را به تفکیک از لحاظ مختلف بررسی میکنیم.
**دمای آب**اکسیژن محلول در اب**PHاب و مقدار CO2**شوری اب**شفافیت آب
دمای آب
دمای آب ایده آل برای پرورش ماهی قزل الا :
بهترین دمای رشد ماهیان سردابی حدود ۱۶-۱۲ درجه سانتیگراد می باشد و درپرورش ماهی قزل آلا جهت سلامت ماهیان باید این رنج دمایی مورد توجه قرار گیرد. و اصولا دمای بالای ۲۴ درجه موجب تلفات این ماهی میشود.
دمای آب ایده آل برای پرورش ماهی خاویار:
دمای مناسب آب برای پرورش ماهی خاویار ۱۵ تا ۲۷ درجه سانتیگراد می باشد. بدیهی است که در دمای زیر ۶ درجه سانتیگراد تغذیه متوقف و رشد کند می شود. و بهترین دمای رشد برای این گونه ۲۱-۱۹ درجه سانتیگراد می باشد.
اکسیژن محلول در اب، پرورش قزل الا یا خاویار
میزان اکسیژن محلول در اب برای پرورش قزل الا:
میزان اکسیژن محلول در آب برای پرورش ماهیان سردآبی نیز، به فاکتورهای متعددی است. از جمله ارتفاع، دما، شوری و… بستگی دارد. ولی در هر صورت اکسیژن خروجی استخرها نباید کمتر از پنج میلیگرم در لیتر باشد.
برای جبران کمبود اکسیژن محلول و افزایش آن راههای متعددی وجود دارد و یکی از بهترین و آسانترین این روشها بکاربردن انواع هوادهها است که امروزه انواع مختلفی از آن در بازار موجود می باشد که هرکدام عملکردهای متعدد دارند ماندد دستگاه هواده ایرجت یا دستگاه هواده اسپلش و…
میزان اکسیژن محلول در اب برای پرورش خاویار:
میزان اکسیژن محلول مناسب ۸-۶ میلی گرم در لیتر آب است. دی اکسید کربن به میزان کمتر از ۱۰ میلیگرم در لیتر آب استخر و PH آب بین ۷ تا ۵/۸ می باشد.
PHاب و مقدار CO2
PH اب و مقدار CO2 برای پرورش ماهی قزل الا:
برای پرورش این گونه از ماهیان علاوه توجه بر رنج دمایی باید PH مناسب جهت پرورش باشد. که در محدوده ۴/۸-۶/۸ است در نظر گرفته شود. زیرا PHخارج از این محدوده موجب تلفات این ماهی میشود.
PH اب و مقدار CO2 برای پرورش ماهی خاویار:
دی اکسید کربن به میزان کمتر از ۱۰ میلیگرم در لیتر آب استخر و PH آب بین ۷ تا ۵/۸ می باشد.
شوری اب ،قزل الا و خاویار
شوری اب برای پرورش ماهی قزل الا:
آنچه که آشکار است افزایش شوری آب موجب کاهش درجه اشباع اکسیژن میشود. و در آبهای شیرین، شوری آب در محدوده ppt۱-۱/۰ است و رنج تحمل شوری درماهی قزل آلا حداکثر تا شوری ppt ۳۰ است. مناسبترین شوری برای ماهی قزل آلا نیز به میزان ppt ۱۰می باشد.
شوری اب برای پرورش ماهی خاویار:
پرورش ماهیان خاویاری با توجه به شرایط بیولوژیکی آن که به دمای آب ۲۵- ۱۵ درجه نیاز دارند. در آب های لب شور و شیرین امکان پرورش وجود دارد.
تاسـماهیان می ً تواننـد دامنـه شـوری نسـبتا وسـیعی را تحمل
کننـد. شـوری مناسـب جهـت پـرورش آنهـا ۱۰-۴ گـرم بـر لیتـر اسـت. اما در شـوری
۱۸ میلیگـرم بـر لیتـر نیـز امـکان پـرورش برخـی از آنهـا وجـود دارد. برخـی گونه هـا
نظیـر اسـترلیاد فقـط در آب شـیرین زندگی میکنند. و برخی نظیر تاسـماهی سـیبری
ً صرفـا تـا شـوری ۹ گـرم در لیتـر زنـده میماننـد. درجه شـوری بـر روی اسـترس، بقای
بچـه ماهیان، سیسـتم ایمنی بـدن، صرف انرژی جهت تنظیم اسـمزی، رشـد، جذب
جیـره و غیـره میتوانـد تأثیرگذار میباشـد.
شفافیت آب برای قزل الا و خاویار
شفافیت آب برای پرورش ماهی قزل الا:
از طرفی قزل آلا یک نوع ماهی شکارچی و گوشتخوار است از این جهت شفافیت آب تاثیر بسزایی درتغذیه و رشد آن دارد.
زیرا ماهی باید غذای خود را ببیند تا آن را بخورد.
در کل می توان اینطور عنوان کرد که در پرورش قزل آلا شفافیت باید تا کف استخر تامین شود. و میزان مواد معلق آن نیز باید مورد توجه قرار گیرد و نباید بیشتر از ۳۰ میلی گرم در لیتر باشد.
شفافیت اب برای پرورش ماهی خاویار:
ماهیان خاویاری غذای خود را بهوسیله گیرندههای بویایی
و چشایی دریافت میکنند، از این رو نیاز چندانی به دیدن غذا و شکار خود ندارند.
بنابراین این ماهیها میتوانند در محیطهای غیرشفاف و کم نور نیز رشد و تغذیه
کنند. به همین دلیل نیاز به نور در این گونه ها کم است و حوضچه های پرورشی را
میتوان به صورت نیمه پوششدار تعبیه کرد. همچنین استخرهای خاکی پرورش
تاسماهیان تا حدی عمیق و دارای شفافیتی بین ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر هستند. که این
حالت با کوددهی های مناسب استخرهای خاکی و تأمین غذای زنده ایجاد میشود.
فضای مناسب استخر
فضای مناسب استخر پرورش ماهی قزل الا:
همانطور که مشخص است در قزل بیشتر از استخرهای عموما مستطیلی یا گرد یا چند ضلعی استفاده میشود. با عمق گاها بالای دو متر.
فضای مناسب استخر پرورش ماهی خاویار:
در حال حاضر ماهیان خاویاری در نقاط مختلف جهان در سیستمهای مختلف اعم از گسترده، نیمـه گـسترده،
متراکم و فوق متراکم پرورش مییاشد. در سیستم متراکم نیز از حوضچههای بتنـی بـه اشـکال مربـع، مـستطیل،
هشت وجهی و گرد با ابعاد ۸-۱۰ متر (برای ماهیان پرواری) و قطر ۲-۴ متر (برای بچه ماهیـان) اسـتفاده شـده
است.
نکته مهم در پرورش ماهیان خاویاری محاسبه فضای پرورشی بر اساس بیوماس نگهداری میباشـد. زیـرا بـه
دلیل طولانی بودن زمان پرورش در مقایسه با ماهیان گرمابی و سردابی (برای تولید گوشت ۲ تا ۴ سال بسته بـه
وزن بازاری مورد نظر و ۸ تا ۱۰ سال برای تولید خاویار). ظرفیت نگهداری نسبت به برنامه تولید افـزایش خواهـد
یافت. بطور مثال برای تولید یک تن گوشت ،حدود ۶/۱ تن ماهی در سیستم وجـود خواهـد داشـت. زیـرا در یـک
مزرعه پرورش ماهیان خاویاری ماهیان یک ،دو ،سه و بعضا چهار ساله نیز موجود بوده تا هر ساله تولیـد پیوسـته
را داشته باشیم.
تفاوت عمومی برای امکانپذیر شدن
عموما تفاوت واضح بین پرورش قزل الا و خاویاری در محدودیت دمای رشد خاویاری است. بدین صورت که فضای ایده آل برای پرورش ماهی قزل و خاویار تقریبا یکی است . اما از لحاظ دمای آب کمی اختلاف وجود دارد. مخصوصا در مزارعی که آب چشمه سار و رودخانه را استفاده میکنند. البته نسبتا اب چاه شرایط مناسبتری دارد بعلت دامنه نوسان کمتر در دمای آب.
اما پاسخ به سوال بصورت جامع تر بر امکان پذیر بودن آن در توانایی سرمایه گذاری طولانی تر و فراهم نمودن دمای بالای ۱۶ درجه تا ۲۳ درجه است . چون در دمای پایین ماهی خاویار عملا سوخت و ساز خود را از دست داده و خوراک نمیخورد.
در ادامه به تفصیل به شریح انواع ماهی خاویار و صرفه اقتصادی مناسب تر نوع خاص آن برای پرورش میپردازیم. مدت زمان خاویار دهی یا برداشت گوشت از ماهیان نر نیز مسئله قابل تامل در این حوزه است که به آن میپردازیم.
بیشتر بخوانید: