پرورش شتر در ایران

پرورش شتر در ایران نوعی کسب و کار و تجارتی پرسود محسوب میشود. در این مبحث به بررسی درباره صفر تا صد این تجارت پرسود میپردازیم.

▪ قانع بودن شتر در غذا خوردن ، مقاومت بیشتر در برابر بیماری و آلودگی ، وزن شتر جهت استفاده از گوشت آن همگی از مزایای پرورش شتر میباشند.

▪در اِکو سیستم=(مجموعه جانداران یک محیط به همراه کلیه عوامل تشکیل دهنده) گرمسیر و نیمه گرمسیر که دارای ویژگی هایی همچون: گرما و تبخیر شدید ، بارندگی کم ، تفاوت زیاد درجه حرارت روز با درجه حرارت شب و کمبود آب نوشیدنی میباشد.

▪فقط شتر تنها حیوان دامی است که میتواند در چنین شرایط و محیطی زندگی و تولید مثل کند.

▪شتر به این دلیل که عاداتی ویژه در چراکردن دارد ، میتواند باعث سرزندگی و حفظ مراتع چنین محیط هایی شود.

▪تقریبا ۵۰٪ از مراتع کشور در حالت و وضعیت (فقیر و بسیار فقیر) قرار دارند. به دلیل شرایط آب و هوایی در این محیط ها گیاهان شور و خاردار می رویند.

▪شتر تنها دامی است که میتواند خود را با این شرایط و محیط ها تطابق دهد و تولیدمثل داشته باشد.

نحوه استارت پرورش شتر در ایران

▪اگر مایل به راه اندازی کسب و کار پرورش شتر هستید ابتدا باید اقدام به دریافت مجوز آن کنید.

▪ارگان های مربوطه جهت دریافت مجوز پرورش شتر در ایران: سازمان جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی میباشد.

▪برای یادگیری پرورش شتر بصورت حرفه ای ، بهترین راه حل ۱ ماه کارآموزی عملی کنار یک شتردار است.

▪ دقت کنید که شتر باید راه برود و فضایی بسته و مکانی ثابت برای شتر مناسب نیست.

▪اگر شتر را در کنار آخور=(طاقچه ای مخصوص خوراک چهارپایان مثل علوفه) ببندید و بی حرکت باشد. دست و پاهایش ورم میکند ، دیگر میلی به خوراک و تغذیه ندارد و امکان دارد تلف شود و بمیرد.

▪پس اگر مایل به پرورش شتر هستید ، باید به فکر چراگاه و فضایی برای پیاده روی شتر هم باشید. چون شتر باید روزانه و مداوم حرکت داشته باشد.

▪منطقه هایی که مناسب پرورش شتر در ایران هستند: مناطق نیمه ی جنوبی و شرقی کشور ایران هستند. چون دارای آب و هوایی بیابانی و نیمه بیابانی میباشد.

▪پرورش شتر کاری آنقدر برایتان سود اقتصادی زیادی دارد که حتی اگر بازهم مکانی را اجاره کنید بازهم سود زیادی برایتان باقی می ماند.

▪*افزایش تعداد شترها و چرای بیش از حد از مراتع موجب نابودی پوشش گیاهی میشود. بنابراین باید حداقل نصف خوراک دام را به وسیله علوفه و نهاده های دامی= (ماده مصرفی که موجب رشد حیوان شود) را تامین کنید. تا هم موجب تخریب محیط زیست نشوید هم از طرف سازمان حفاظت محیط زیست جریمه نشوید.

سبک های مختلف پرورش شتر:

شتر ها دارای نژاد های متفاوتی هستند و شما قبل از شروع باید باتوجه به تقاضای بازار ، علاقه و امکانات تصمیم بگیرید که چه سبک پرورشی را انتخاب میکنید.

سبک های مختلف پرورش شتر:

▪پرواربندی برای فروش گوشت

▪نگهداری برای فروش شیر و فرآورده های آن

▪پرورش شترهای تزئینی و مسابقه ای (*براساس انتخاب سبک کار ، نژاد و میزان سرمایه مورد نیاز برآورد میشود.)

نژادهای مختلف شتر موجود در ایران:

▪سیستانی

▪۲ کوهانه

▪جماز عرب

▪کلکوهی قمی

انواع روش های پرورش شتر در ایران

در کشور پرورش شتر به ۳ روش صورت می گیرد:

▪وحشی

▪نیمه وحشی

▪نیمه بسته

در ادامه به بررسی همه این روش ها میپردازیم.

پرورش وحشی شتر در ایران

▪در این روش گله شتر بدون چوپان در بیابان آزاد و رها هستند.

▪صاحب شترها معمولا سالی ۲_۱ بار به دیدار شترهای خود میرود. تا بچه شتر ها را ببیند ، شترهای پیر را به کشتارگاه ببرد. پشم شترها را بچیند و شترهای بیمار را به روش سنتی درمان کند.

▪در این روش اصول دامپروری اصلا رعایت نمیشود.

▪به گله های وحشی تلفات زیادی وارد میشود ، چون شترها در معرض خطر( حمله گرگ ، تصادف با کامیون ها و…)هستند.

▪ارائه خدمات بهداشتی و دامپزشکی در این روش بسیار سخت و دشوار است.

▪این روش ارزانترین روش پرورش شتر در ایران میباشد ، که در آن به شتردار هیچ هزینه ای متحمل نمیشود.

پرورش نیمه وحشی شتر

▪در این روش چند شتردار یک چوپان را استخدام میکند ، تا از شترها محافظت کند.

▪وجود چوپان همراه با گله میتواند از بسیاری از خسارتها (حمله گرگها ، تصادف با کامیون و سرقت شترها) جلوگیری کند.

▪چوپان کار پشم چینی ، شیردوشی و درمان سنتی بیماری های شتر را انجام میدهد.

▪وجود چوپان برای گله خیلی مفید و سودمند است.

پرورش نیمه بسته شتر

▪این روش مخصوص شتردارانی است که تعداد شترهایشان کم است.

▪این شترداران معمولا ساکن حاشیه شهرها هستند.

▪ شتردار شترهارا مثل گاو در آغل=(جایگاه شتر) نگهداری و مراقبت میکند.

▪در بعضی از فصل ها شترها را برای چرا به مراتع میبرد و بعضی دیگر از فصل ها آنها را بصورت دستی تغذیه میکند.

▪هدف این شترداران معمولا فروش شترها به قصابان محلی است ، تا آنها را کشتار کنند. و گوشتشان را به منظور مصرف به شهرنشینان ارائه و عرضه میکند.

آغل شتر

به جایگاه شتر آغل میگویند.

آغل شتر از:

▪جایگاه مسقف

▪آبشخور

▪بهاربند

▪آخور

▪انبار علوفه

تشکیل میشود.

در ادامه به بررسی هرکدام از این قسمت های تشکیل دهنده آغول میپردازیم.

جایگاه مسقف:

▪جایگاه مسقف ، مهمترین قسمت آغل میباشد.

▪جهت این جایگاه باید روبه آفتاب بصورت: (شرقی غربی یا شمالی جنوبی) باشد.

▪این جایگاه محل استراحت و نشخوار کردن شترها میباشد.

▪دیواره های این جایگاه باید از سیمان و کف آن باید خاک نرم با شن یا ماسه باشد.

▪کف آغل را سیمانی نکنید این کار موجب آسیب کف پای شتر میشود.

▪در فصل زمستان کف آغل را با لایه نازکی از کاه یا پوشال بپوشانید.

(*برای نگهداری ۲۰ شتر جایگاه مسقفی به طول ۱۵ متر و عرض ۸ متر باشد.)

بهاربند

▪چون دست و پای شتر بلند است باید دیواره بهاره ارتفاع داشته باشد تا حیوان بتواند به راحتی از بهاربند بیرون بیاید.

▪بهتر است ارتفاع دیواره بهاربند ۳ متر باشد.

(* مثال:برای نگهداری ۲۰ شتر بهاربند ، طول آن باید ۲۴ متر و عرض آن ۱۵ متر باشد.)

آبشخور

▪آبشخور باید وسط بهاربند باشد.

▪هنگام ساختن آبشخور باید دقت کنید که شتر گردن درازی دارد. بنابراین اگر آبشخور کم ارتفاع باشد شتر هنگام آب خوردن اذیت میشود.

▪ارتفاع آبشخور باید حدود ۱/۵_۱ متر باشد.

▪آبشخور باید تمیز و فاقد عوامل بیماری مثل حلزون و زالوها باشند. (هرماه ۱ بار آن را تمیز کنید).

آخور

▪آخور همانند آبشخور باید ارتفاع دار باشد.

▪معمولا ارتفاع آخور باید ۱/۵_۱ متر باشد. (البته آخور برای بچه شترها باید ارتفاع آن کمتر باشد.)

▪باتوجه به حجم سر شتر عرض آبخور باید ۵۰ سانتی متر باشد. برا جلوگیری از پخش غذا به اطراف و کنار آبخور را ۲۵ سانت بلندتر از کف بسازید.

▪آخورهای زاویه دار یا گوشه دار برای شتر ها مناسب نیستند از آخورهای محدب یا منحنی دار استفاده کنید.

نکات مهم هنگام خریدن شتر در ایران

▪بهترین سن خرید شتر: ۷_۵ سالگی

▪کوهان شتر باید دارای حالتی پر باشد.

▪ران های شتر باید قوی باشد.

▪بقیه قسمت های بدن شتر باید عضلانی و ماهیچه ای باشد.

▪شتر باید شاداب و سرزنده باشد.

▪هنگام خرید شتر به نشستن ، خوابیدن و راه رفتن آن دقت کنید.

▪هنگام خرید با اداره دامپزشکی محل زندگی یا شهر خود مشورت کنید. (چون اداره دامپزشکی روی شتر آزمایش هایی را انجام میدهد و شمارا درمورد سلامت یا بیماری شتر آگاه میکند)

▪شتر را پس از خرید به مدت ۱ ماه قرنطینه کنید از انتقال بیماری احتمالی به گله جدید جلوگیری شود)

(*هرگونه حالت عجیب و غیرمعمولی در شتر دیدید آن را نخرید)

خصوصیات شتر نر

(*شتر نر در ۴ یا ۵ سالگی بالغ میشود.)

▪به شتر نر لوک میگویند.

▪در پرورش شتر دارای اهمیت و تاثیر زیادی است.

▪دارای تناسب بدنی کافی

▪سر لوک باید کوتاه و نسبت به قسمت ایستاده گردن زاویه ۹۰ درجه تشکیل دهد.

▪دارای پیشانی برجسته و درشت باشد.

▪گوش یک لوک مناسب بایستی کوتاه و روبه جلو باشد.

▪سر و کوهان تقریبا باید در یک حد باشند.

▪شانه و سینه شتر نر باید عضلانی و قوی باشد.

▪باید میان بازو و سینه تناسب کافی باشد.

▪ران و بازوی یک شتر نر خوب عضلانی است.

▪دارای ساق های راست و مستقیم

خصوصیات شتر ماده

(*شتر ماده در سن ۳ سالگی بالغ میشود.)

▪اولین زایمان شتر در ۴ یا ۵ سالگی است.

▪شیردهی شتر از ۵ سالگی شروع میشود.

مراقبت های لازم هنگام زایمان شتر:

▪دوره بارداری شتر ماده ۳۹۰_۳۷۰ روز طول میکشد.

▪در اواخر دوره بارداری و مدتی بعد از زایمان و تولد نوزاد نباید شتر کار کند.

▪ تغذیه شتر باردار باید کافی و مناسب باشد.

▪علائم نزدیکی زایمان: (بزرگ شدن پستان شتر به دلیل تجمع شیر در آن) و (ورم کردن آلت تناسلی شتر ماده)

▪شتر ماده را هنگام زایمان به جایی ببندید. چون ممکن است به دلیل ترس یا ناراحتی به اطراف بدود و موجب آسیب به جنین شود.

▪شتر در حالت نشسته زایمان میکند. حتی گاهی به کمک انسان هم احتیاج ندارد.

▪جفت به همراه نوزاد تا ۱ ساعت بعد خارج میشود.

▪ناف نوزاد شتر را باید بعد از تولد حتما ضدعفونی کنید.

▪شتر ماده نوزادش را مدام لیس میزند و اجازه نمیدهد که خشک شود.

▪باید نوزاد را خشک کنید.

▪نوزاد را به سمت پستان مادر راهنمایی کنید.

▪وزن نوزاد حدود ۳۸ کیلوگرم میباشد.

▪شیر دهی در ماه ۵ یا ۶ متوقف میشود.

▪تا ۲۰ سالگی میتواند حامله شود.

مصارف(خوراکی ، غیرخوراکی) از شتر

مصرف خوراکی:

شیر:

▪دارای خواص زیاد

▪باید مشتری خود را پیدا کنید چون در عرض ۳ روز فاسد میشود.

کوهان و دنبه:

▪به عنوان غذا مصرف میشود.

▪میتوان از آنها در استعمال خارجی برای تقویت ، رفع درد و درمان مفاصل استفاده کرد.

گوشت:

▪دارای خواص فوق العاده

▪طبع گوشت: گرم

▪انرژی زا

▪ چربی کمتر به نسبت گوشت گاو و گوسفند

(*کشور های سومالی و سودان مقدار زیادی هر ساله از گوشت شتر تغذیه میکنند.)

مصرف غیرخوراکی:

▪کاربرد پوست و پشم شتر در صنعت نساجی

رفتارشناسی شتر

▪رفتار شتر به نحوه نگهداری ، پرورش و برخورد با او بستگی دارد.

▪اگر با او بد و نامناسب رفتار کنید باعث سرکشی ، نافرمانی و لجبازی او میشوید.

▪صبور

▪مقاومت زیاد در برابر سختی ها ، شرایط آب و هوایی ، بی غذایی و بی آبی

▪*چون شتر مقاومت و تحمل بالایی در برابر بیماری ها دارد و کم از خود علائم و نشانه های ناراحتی نشان میدهد. باید شتر را بادقت زیر نظر بگیرید چون ممکن است هنگام بیماری از خود علائمی نشان ندهد ولی ناگهان تلف شود.

▪شتر ماده از نر آرامتر میباشد.

▪شتر نر در فصل جفتگیری عصبی و پریشان است به همین دلیل امکان دارد صداهایی بلند و گوش خراش از خود در بیاورد.