در هنگام بروز مشکلات رفتاری اسب ، با آگاهی از راهکارهای مدیریتی صحیح میتوانید باعث کاهش شدت آن رفتار ، مهار و آرامش اسب شوید.
علت مشکلات رفتاری اسب
بسیاری از مشکلات رفتاری اسب به حبس و اسارت آن ربط دارد. در شرایط آزاد ، اسبها سرگردان هستند و بیش از (۶۰)٪ از روز خود را صرف دستیابی به غذا میکنند. باقیمانده وقت آنها به استراحت (ایستادن یا دراز کشیدن) ، نظافت یا درگیری به فعالیت دیگر می گذرد.
اسبها حیواناتی بسیار اجتماعی هستند که برای نگهداری عادی و رفاه روزانه نیاز به ارتباط با دیگران دارند. جداسازی اسبها یعنی زندگی انفرادی می تواند منجر به ایجاد مشکلات شود.
هدف اصلی مدیریت مشکلات رفتاری در اسب شناسایی گمراهی از رفتار طبیعی اسب و اصلاح آن است.
انواع پرخاشگری جزو مشکلات ناشی از رفتار اسب
پرخاشگری نوعی اختلال رایج در اسب ها که شامل تعقیب و گریز ، کشتی با گردن ، لگد زدن و گاز گرفتن و سایر تهدیدها می شود.
نشانههای پرخاشگری عبارتند از :
▪صاف شدن گوشها به سمت عقب
▪تجمع لبها
▪حرکات سریع دم
▪پنجه زدن
▪خم شدگی سر
▪خرو پف
▪لگد
اسب های سازگار و مطیع فاقد علائم فوق میباشند ، و در برابر صاحب خود فرمان بردار میباشد.
پرخاشگری اسب انواع مختلفی دارد که در ادامه قصد بررسی تمامی مشکلات رفتاری اسب را داریم.
مشکلات رفتاری پرخاشگری اسب نسبت به انسان
انواع پرخاشگری نسبت به افراد شامل ترس ، درد ناشی از آن اختلالات جنسی (هورمونی) است.
برخی از اسب ها علی الخصوص اسبهای جوان ، در حالی که علائم پرخاشگری همچون (لگد زدن ، گاز گرفتن) از خود نشان میدهند با یکدیگر رفتاری درست دارند.
در صورت وجود این علائم در اسب ، با سایر اسب ها رفتار خوبی دارد اما نسبت به انسان ها و اشخاص پرخاشگر است.
اولین قدم در مدیریت پرخاشگری اسب ، شناسایی علت آن و حذف آن است. آموزش صحیح و مدیریت رفتاری اسب به منظور مهار اسب ، حساسیت زدایی و عدم شرطی کردن آن انجام میشود.
مدیریت مناسب باید شامل منابع کافی همچون (فضا،غذا ،آب) باشد. بعضی از اسبها دارای تهاجم غالب پاتولوژیک میباشند یا بعبارتی به اسب های دیگر و افرادی که در نزدیکی آنها هستند حمله خواهند کرد. این اسبها بایستی بصورت جدا از سایر اسب ها و اشخاص نگهداری شوند.
پرخاشگری به سایر اسب ها ، از مشکلات رفتاری اسب
پرخاشگری نسبت به اسب های دیگر بیشتر به منظور رقابت جنسی ترس ، تسلط و قلمرو (حفاظت از گروه و منابع) میباشد. اینگونه مواقع بایستی اسب های پرخاشگر ، تهاجمی و غالب را از سایر اسب ها علی الخصوص اسب های مغلوب و ضعیف جدا کرد. بهترین روش جداسازی ، بکارگیری دیوار و حصار به منظور جلوگیری از لگد زدن به اسب ها میباشد.
همانطور که ذکر شد منابع کافی مناسب ، حساسیت زدایی و عدم شرطی کردن اسب ها جزو روشهای مدیریتی مناسب است.
در صورتیکه این نوع از پرخاشگری ناشی از اختلالات جنسی و تغییرات هورمونی باشد ، بکارگیری پروژستینها همچون مصرف مدروکسی پروژسترون به مقدار (۸۰_۷۰) میلی گرم به ازای هر ۳۰۰ کیلوگرم وزن بدن حیوان مورد نظر در روز میتواند سبب بهبود آن گردد. علاوه بر آن ترکیب تریپتوفان با جیره های غذایی و استفاده از داروهای مهار کننده میتواند سبب کاهش میزان این رفتار نامناسب و پرخاشگری گردد.
در صورت بروز پرخاشگری در اسب از تنبیه آن به منظور اصلاح کردن آن خودداری کنید.
پرخاشگری اسب ماده ، جزو مشکلات رفتاری اسب
بد اخلاقی های اسبهای والد نسبت به انسانها و اشخاص در چند روز اول پس از زایمان طبیعی و عادی است.
این رفتار ناشی از تغییرات هورمونی است و بطور معمول با گذشت زمان رفع میشود.
اسب های ماده والد در دوران بارداری بایستی با افراد مراقب و پرورش دهنده خود آشنایی و برخورد داشته باشند. و پس از زایمان اشخاص جدید کمی در اطراف و نزدیکی آنها به منظور نگهداری از آنان در تماس باشند.
این نوع پرخاشگری فاقد درمان خاص و همانطور که ذکر شد پس از مدتی رفع خواهد شد.
بررسی دلایل پرخاشگری اسب نر
علت پرخاشگری و تهاجم اسبهای نر به هنگام بکارگیری آنها یا اکثرا بیش از حد مورد استفاده قرار می گیرند یا بکارگیری خارج از فصل آنها است.
اسب نر در هنگام انتخاب شریک جنسی ویژگیهای خاصی را مد نظر دارد. یکی از دلایل پرخاشگری اسب نر عدم تطابق اسب ماده با ویژگی های خواستاری اسب نر است. به همین دلیل تغییر اسب ماده احتمالا سبب بهبود گردد.
در صورتیکه اسب نر تمایلی به برقراری ارتباط جنسی با اسب ماده نداشته باشد ، ولی این عمل به اجبار انجام گیرد باعث پرخاشگری آن میگردد.
درمان این نوع پرخاشگری به واسطه رفع و بهبود علت اصلی پرخاشگری انجام میگیرد.
محدودیت فیزیکی و حساسیت زدایی جزو راهکارهای مدیریتی جهت درمان این نوع از پرخاشگری محسوب میشوند.
لیگنوفاژی ، معضل رفتاری اسب ها
برخی از اسب ها تمایل به جویدن چوب دارند ، چوب را به وسیله دندان خود میگیرد. علت این رفتار کمبود علوفه در جیره غذایی است.
حبس و اسارت اسب ، وجود جیره غذایی غلیظ ، عدم تحرک باعث افزایش بروز این رفتار در اسب میگردد.
جهت کاهش این رفتار بایستی باید لبه های حصار به وسیله سیم بپوشانید و از مواد دافع طعم استفاده کنید.
مدیریت مناسب باید سبب افزایش برخورد اجتماعی ، افزایش تحرک و فعالیت اسب و افزودن مواد غذایی خشن به جیره غذایی اسب شود.
مشکل رفتاری هرزه خواری(پیکا) اسب
اکثر اسب ها ماسه و خاک را می بلعند ، این نوع خاکی که قابلیت بلعیدن دارد حاوی مقدار زیادی عناصر آهن و مس است که احتمالا جذب بدن اسب میگردد. همچنین بلعیدن سنگ باعث انسداد روده خواهد شد.
نحوه مدیریت در این مشکل رفتاری اسب بایستی شامل افزایش علوفه در جیره غذایی ، ورزش و سرگرم کردن اسب باشد.
علت لگد زدن اسب
اسب ها به علت کسالت ، ناخوشی و پرخاشگری به دیوارها ضربه و لگد میزنند. لگد زدن امکان دارد به علت عدم دسترسی اسب به مواد غذایی باشد و پس از تغذیه این مشکل رفتاری رفع گردد.
یکی دیگر از دلایل احتمالی این رفتار ناامیدی اسب در جفتگیری برخورد اجتماعی و تحرک و فعالیت است. برخی از اسب ها با لگد سبب سوراخ شدن چوب ها و جویدن آنها میشوند. روش درمان باید علت این رفتار را رفع کند.
راهکارهایی همچون تحرک ، فعالیت و برخوردهای اجتماعی میتواند سبب کاهش این رفتار گردد.
پنجه زدن
این معضل رفتاری در اسب همچون لگد زدن مذکور در فوق است که حاصل از نا امیدی ، انتظار و جابجایی اسب میباشد.
با بکارگیری بتن میتوانید از پنجه کوبی اسب جلوگیری کنید اما امکان دارد اسب از این رفتار خود منصرف نشود.
راهکارهایی همچون تحرک ، فعالیت و برخوردهای اجتماعی میتواند سبب کاهش این رفتار گردد.
حرکت مداوم سر اسب
برخی از اسب ها سر خود را بطور مداوم تکان میدهند و یا سر خود را به اشیاء می مالند و در کل مضطرب میباشند. اکثرا اسب طوری به نظر میرسد که انگار حاوی کنه بینی و مگس است.
برخی از عوامل همچون تشنج ، اختلالات دستگاه تنفسی و گوارشی ، مشکلات گوش و چشم ، انگلها ، درد ، ضربه و اجسام خارجی میتوانند سبب جنب و جوش سر شود.
راهکار مدیریتی باید مشکل اساسی را رفع کند و سبب حساسیت زدایی ، عدم شرطی کردن و بکارگیری داروهای مهار کننده شود.
علت خود زنی اسبها
خود زنی نوعی از مشکلات رفتاری اسب ها میباشد ، اسب شکم خود را گاز میگیرد و با پاهای عقبی خود به شکم لگد میزند در نتیجه سبب آسیب به خود میگردد. از دلایل این معضل رفتاری میتوان به جابجایی ، درد ، بیماریهای پوستی و عوامل استرس زای محیطی اشاره کرد.
روش مدیریتی خود زنی بایستی سبب ایجاد تحرک ، ورزش کافی و افزایش برخورد اجتماعی اسب گردد.
ترس و فوبیا
اسب ها همچون سایر جانداران دیگر دارای ترس و فوبیا میباشند فوبیای آنها بطور معمول از آلودگی صوتی و محیط است.
مشکلات مربوط به تریلر:
برخی از اسب ها ، از بارگیری در تریلر استرس دارند این استرس امکان دارد به دلیل ترس از مکان تاریک ، سر و صدا ، جنب و جوش تریلر باشد. شاید بارگیری اسب به راحتی انجام شود اما پس از بارگیری در داخل تریلر رفتار پرخاشگرانه به علت عدم توانایی در حفظ تعادل خود نشان بدهد.
روند مدیریتی مناسب باید سبب حساسیت زدایی آهسته تهویه هوا و بکارگیری مواد خوراکی و غذایی شود. نباید اسب را در این شرایط تنبیه کنید چون سبب شدت این رفتار خواهد شد.
بعضی از اسب ها علاقه به مشاهده محیط دارند به همین دلیل میتوانید آن را در عقب تریلر بارگیری کنید.
در شرایط حاد میتوانید داروهای آرامبخش زایلازین را بکار ببرید.
آنستروس ، جزو مشکلات رفتاری جنسی اسب
یکی دیگر از مشکلات رفتاری اسب ها آنستروس در مادیانهای جوان است.
هنگامیکه تخمک گذاری مادیان بطور طبیعی انجام شود اما تمایلی به برقراری رابطه جنسی با نریان را به دلایل مختلفی همچون عوامل استرس زای محیطی نداشته باشد ، آنستروس نامیده میشود.
جهت درمان این معضل رفتاری میتوانید از اسب نر دیگری استفاده کنید. درصورتیکه مادیان در دوران شیردهی قرار دارد شیرگیری کره اسب به احتمال زیاد میتواند باعث رفع این مشکل شود.
مدفوع خواری اسب ها
اغلب کره اسب ها در (۸) هفته ابتدایی زندگی خود از مدفوع تازه مادر خود تغذیه میکنند.
مدفوع حاوی اسید دئوکسی کولیک و امکان سبب جلوگیری از التهاب روده کوچک و رسوب میلین و تامین ویتامین بدن اسب را دارد.
اسبهای بالغ این رفتار را در زمان کمبود علوفه از خود نشان میدهند.
علت چاقی اسب
کاهش تحرک و مصرف جیره غذایی بیش از حد سبب افزایش وزن اسب ها و در نتیجه چاقی آنان میگردد.
در صورتیکه اسب در چراگاه ها بمدت زیادی وجود داشته باشد بطور معمول (۱۲_۸) ساعت را فقط صرف تغذیه از مراتع میکند.
راهکار مدیریتی به منظور رفع این مشکل رفتاری اسبها شامل تحرک و ورزش ، افزایش برخورد اجتماعی و بکارگیری مواد غذایی خشن میباشد.
بی اشتهایی ، جزو مشکلات رفتاری اسب
اسب ها حیواناتی گله ای هستند و هرگونه تغییر در روابط اجتماعی یا محیط می تواند سبب افزایش استرس و کاهش اشتهای آنان شود.
یکی دیگر از موارد تاثیر گذار بر بی اشتهایی آنان نحوه شیرگیری کره اسب ها میباشد.
درصورتیکه اسب های مغلوب توسط اسب های غالب و پرخاشگر مورد تهاجم قرار میگیرند ، نباید در نزدیکی آنان تغذیه گردند.
نحوه مدیریت در اینگونه شرایط بایستی سبب افزایش برخورد اجتماعی و جداسازی اسب های آسیب دیده از اسب های تهاجمی است.
کره اسب
کره اسب ، بایستی در (۱۲) ساعت پس از تولد به وسیله شیر آغوز تغذیه گردد.
در مواقع شیردهی نباید با مواردی همچون سر و صدا ، شلوغی و سایر عوامل محیطی برای آنها مزاحمت ایجاد نمود.
درصورتیکه اسب والد ، رفتاری تهاجمی از خود نشان میدهد بایستی آن را ببندید و مانع رفتار پرخاشگرانه آن شوید.
تغذیه اسب والد در این زمان باید بطور متعادل و مفید صورت گیرد. جهت بهبود حال اسب والد میتوانید از داروهای آسپرومازین ، زایلازین ، دیازپام و پروژستینها استفاده کنید البته توجه داشته باشید که این داروها میتوانند وارد جریان شیر شوند و اثری منفی بر روی کره اسب بگذارند.
