مزارع آکواپونیک

مزارع آکواپونیک ، نوعی سیستم زیستی یک پارچه جهت ترکیب پرورش جاندار آبزی ماهی و پرورش گیاه بدون خاک در محیط آبی است.

مزارع آکواپونیک چگونه مزارعی است؟

آکواپونیک علم جدیدی است که سبب ترکیب آبزی پروری و پرورش گیاهان در آب میشود. بعبارتی آکواپونیک سیستمی است که فعالیتهای کشاورزی را با پرورش حیوانات آبزی در محیطهای محدود و مقرر ترکیب میکند.

در این سیستم فضولات آبزیان که سبب آلودگی آب آنها میشود خارج و به مصرف بخش کشاورزی سیستم میرسد.

بزرگترین مزارع آکواپونیک شامل طبقه هایی با سیستم آکواپونیک عمودی و کشت گیاهی سازگار است.

گیاهان مزارع آکواپونیک

هنگام انتخاب ماهیان و گیاهان جهت راه اندازی مزارع آکواپونیک بایستی ماهیان و گیاهیانی را انتخاب کنید که درجه دمایی و میزان (PH) سازگار با آنها یکسان باشد. البته گاهی این دو مورد مذکور تفاوتهایی با هم دارند اما هرچه میزان آنها در ماهی و گیاه نزدیکتر باشد ، پرورش موفق تری خواهید داشت.

بعضی از گیاهان جهت استفاده در هر نوع سیستم آکواپونیک مناسب میباشند و رشد آسانی دارند. از انواع این گیاهان میتوان به کلم پیچ ، چغندر سوئیسی ، ریحان ، پیازچه ، آروگولا(شابانَک) و گیاه شاهی اشاره کرد.

اما سایر گیاهان حاوی نیاز غذایی زیاد و کارکرد آنها فقط در نوعی سیستم آکواپونیک متراکم و پایدار میباشد. از این نوع گیاهان نیز میتوان به گوجه فرنگی ، خیار ، فلفل ، کدو ، کلم بروکلی و گل کلم اشاره کرد.

انتخاب بستر مناسب مزارع آکواپونیک

بسترهای متفاوتی برای سیستم آکواپونیک وجود دارند از انواع این بسترها میتوان بسترهای فیتیله ای ، مِدیا و شناور را نام برد.

هرکدام از بسترهای مذکور برای کاشت نوع و گونه ای گیاه مناسب میباشند.

بسترهای فیتیله ای جهت کاشت سبزیجات و گیاهان ریشه دار کارآمد هستند. برای گیاهانی همچون کاهو و سبزیجاتی همچون سبزی های برگ دار بسترهای شناور کاربرد مناسبتری دارند. و برای پرورش گوجه فرنگی ، فلفل ، لوبیا و توت فرنگی از بسترهای مِدیا میتوان استفاده کرد.

در ادامه به بررسی مزایا و کاربرد هر یک از بسترهای مذکور خواهیم پرداخت.

بستر شناور مناسب سیستم آکواپونیک

در صورت بکار گیری بستر شناور در سیستم آکواپونیک ، گیاه بطور طبیعی باید روی بستر قرار گیرد. ساختار این نوع بستر از ورقه های پلی استایرن میباشد. بنابراین باید به منظور کشت گیاه تعدادی حفره بر روی بستر درست کنید یا بِبُرید.

سپس ریشه گیاهان به درون آب فرو میروند. در صورت وجود آلودگی باید اقدام به حذف آنها کنید چون آلودگی ها به ریشه های سفید گیاهان می‌چسبند. و این چسبندگی سبب عدم جذب اکسیژن و سایر مواد ضروری لازم در رشد گیاه به ریشه گیاه خواهد شد.

از مزایای بکارگیری این بستر برای کشت ، میتوان به اکسیژن رسانی مناسب آن به ریشه گیاه اشاره کرد.

بسترهای فیتیله ای در مزارع آکواپونیک

این نوع بستر ، نوعی بستر جهت کشت سبزیجات میباشند که سبب آبیاری گیاه از ناحیه ریشه میگردد ، این ویژگی سبب رشد بهتر ریشه خواهد شد.

بسترهای فیتیله ای فقط جهت کشت گیاهان ریشه دار کاربرد ندارند. بلکه برای کشت و پرورش هرگونه گیاه خوراکی ، دکوری سبزیجات و درختان میوه کاربرد مناسبی از خود اعمال میکنند.

بستر فیتیله ای ، آب ماهی ها را از طریق کشت آکواپونیک که حاوی مواد مغذی فراوانی است ، تغذیه میکند.

هنگام بکارگیری این بستر باید آب مورد استفاده ماهی ها را از طریق لوله سوراخ دار تغذیه کنید. این فرآیند سبب جریان و حرکت آب به ناحیه پایین و جریان آرام آن به ناحیه و سمت بالا میشود. در نتیجه باعث تغذیه ریشه گیاهان از نواحی پایینی آن خواهد شد.

استفاده از این نوع بستر در مناطق گرم و خشک که حاوی خاک شنی میباشد نوعی راهکار هوشمندانه است. چون مواد مغذی در خاک شنی به آسانی عبور میکند.

بستر مِدیا

بسترهای مِدیا دارای (۳) ناحیه مختلف ذیل جهت رشد مناسب آکواپونیک میباشد :

ناحیه سطحی و ناحیه خشک :

▪این ناحیه در ۵ سانتی متر اولیه بستر کشت قرار دارد ، ناحیه سطحی باعث نفوذ نور و ناحیه خشک باعث کاهش میزان تبخیر و جلوگیری از پوسیدگی ساقه گیاه میگردد. نگهداری ساقه گیاه بصورت خشک سبب پیشگیری از تشکیل جلبک در محیط خواهد شد. این مزایا موجب کاهش بیماری های گیاهی در اثر رطوبت میگردد.

ناحیه ریشه :

▪ضخامت این ناحیه به مقدار (۱۵_۱۰) سانتی متر میباشد ، این ناحیه مربوط به رشد ریشه گیاه و تحرک آن میباشد. در صورت تخلیه آب این ناحیه سبب توزیع اکسیژن در ریشه گیاه میکروب ها ، کرم ها و باکتری های مفید موجود در خاک میگردد. همچنین باعث ورود آب ، مواد مغذی و ذرات ضایعات جامد ماهی به ریشه گیاه میگردد. کرم های موجود در این ناحیه سبب تجزیه و تحلیل ضایعات جامد ماهی ها و کاهش میزان آنها میشود. همچنین سبب ورود مواد معدنی و مغذی به سیستم آکواپونیک خواهد شد.

ناحیه جمع آوری و کانی سازی جامدات :

▪این ناحیه ، ناحیه (۵) سانتی متری انتهای بستر کشت مِدیا است. ضایعات جامد ماهی و مواد تجزیه و تحلیل شده توسط کرم در این ناحیه جمع آوری میشود.

آکواپونیک عمودی

آکواپونیک عمودی ، به نوعی مزارع آکواپونیک تلقی میشود که رشد آن به سمت بالا میباشد. این نوع سیستم سبب پرورش بدون خاک گیاهان در قسمت های بالایی آکواریوم پرورشی میشود.

آکواپونیک عمودی نوعی سیستم پرورشی ماهی با مزایای مصرف کم است. این نوع آکواپونیک باعث افزایش بستر کشت بدون وجود فضای بیشتری میگردد.

یکی دیگر از مزایای این سیستم میزان آب کمی است که جهت رشد گیاه لازم دارد. سیستم عمودی متمرکز بر روی رشد تمامی گیاهان موجود میباشد.

جهت موفقیت در داشتن سیستم آکواپونیک عمودی باید از میزان فضای مورد نیاز جهت رشد هر گیاه به علاوه میزان نور کافی مطمئن شوید.

از فواید این سیستم میتوان به رشد موثر تمامی گیاهان باهم اشاره کرد.

از گیاهان تیموس ، باسیلیک ، آنث ، گشنیز ، جعفری ، مریم گلی ، استویا ، رزماری و نعناع میتوانید در آکواپونیک عمودی جهت پرورش استفاده کنید.

در این سیستم نوعی پمپ آب حاوی مواد مغذی فراوان وجود دارد که آب را به لوله های استوانه ای فوق خود منتقل میکند. آب داخل لوله های آکواپونیک به وسیله لغزش سبب انتقال مواد مغذی به گیاه میگردد.

اکسیژن مزارع آکواپونیک عمودی از طریق برگ گیاهان تامین و به وسیله لوله ها به گیاهان و ریشه منتقل میشود.

به نوعی میتوان گفت که آکواپونیک عمودی نوعی سیستم خودکفا است یعنی بطور حدودی تمامی نیازهای خود را خودش تامین میکند.

آکواپونیک عمودی بر خلاف مزارع آکواپونیک معمولی باید حاوی فیلتر باشد و این فیلتر باید قبل از قرارگیری گیاهان به دلیل جلوگیری از چسبیدن ضایعات به ریشه گیاهان نصب گردد.

مزارع آکواپونیک داخلی

یکی از مزایای مزارع آکواپونیک میزان سازگاری و تطبیق پذیری آن است. دقت کنید درصورتیکه قصد راه اندازی نوعی از این سیستم پرورشی را دارید ، اما فضایی کافی برای آن ندارید. میتوانید آن را در داخل خانه خود راه اندازی کنید.

چون این سیستم دارای انعطاف پذیری بالایی است میتوانید آن را در هر اتاق از خانه یا در پارکینگ راه اندازی کنید.

مهم ترین مواردی که باید در هنگام راه اندازی آکواپونیک داخلی در نظر بگیرید ، اعم از فضا ، مکان و روشنایی میباشد.

فضا :

▪در صورتیکه فضای داخلی خانه شما کم است ، میتوانید از محیطی به سبک کمد جهت پرورش گیاهان استفاده کنید.

مکان :

▪در صورتیکه سیستم را درون اتاقی کوچک راه اندازی و نصب کردید. بایستی تهویه و جریان هوای مناسب درون اتاق صورت گیرد.

روشنایی :

▪در صورتیکه نور و روشنایی کافی جهت رشد گیاه درون اتاق وجود نداشته باشد. باید از چراغ هایی با عنوان چراغ های رشد جهت روشنایی کافی استفاده کنید.

نورپردازی آکواپونیک داخلی

نورپردازی زیر را می توان برای آکواپونیک داخلی استفاده کرد:

لامپ های فلورسنت T5 :

▪این لامپ ها دارای مصرف و تولید گرمایی کمی هستند ، اما فاقد انعطاف پذیری زیاد میباشد. علاوه بر آن میزان عملکرد آنها پس از (۶) ماه کارکرد کاهش پیدا میکند و بایستی پس از طی این مدت زمان اقدام به تعویض لامپ ها کنید.

لامپ های تخلیه با شدت بالا (HID) :

▪این لامپ ها جهت پرورش داخلی گیاهان مناسب و دارای میزان نور تولیدی کارآمد است. میزان دوام و ماندگاری لامپ هاحدود (۱) سال است. از معایب این لامپ ها میتوان به قیمت بالا و میزان انرژی مصرفی زیاد آن اشاره کرد.

لامپ های دیود ساطع کننده نور (LED) :

▪این لامپ ها جزو فناوری های روشنایی نوین است که فاقد گرمای تولیدی و میزان انرژی مصرفی آنها کم است. در موارد کمی بایستی اقدام به تعویض آنها کنید. یکی دیگر از مزایای آن مقرون به صرفه بودن آن است.