حیوانات مولد نر و ماده بایستی حاوی سطح سلامت جنسی جهت تولیدمثل صحیح باشند. وجود اختلالات در اندام های جنسی سبب عدم تولیدمثل آنان میگردد.
اختلالات سلامت جنسی حیوانات مولد
سلامت حیوانات مولد باید در بازه های زمانی مقرر مورد ارزیابی سنجش و معاینه قرار گیرد.
مواردی همچون کم خونی ، بیماری های مزمنی که سبب تضعیف قدرت و توان میگردد ، همچون بیماری ذات الریه که سبب نابودی تمایلات جنسی حیوان و در نتیجه ناباروری میشود. به علاوه اختلالات پا(لمینیت) بایستی بطور منظم مورد ارزیابی و معاینه قرار گیرد تا لطمه ای به تمایلات و باروری حیوانات مولد وارد نکند.
اختلالات دیگری همچون آرتریت(التهاب مفاصل) بز و آنسفالیت(التهاب مغز) حاصل عفونت ویروس های مختلف است. دقت کنید ، با وجود این اختلالات حیوان حتی اگر تمایل به برقراری جنسی داشته باشد توانایی آن را ندارد.
بنابراین معاینه دقیق اندام های جنسی و کیفیت مایع منی همه حیوانات مولد پرورشی در زمان قبل از فرا رسیدن فصل تولیدمثل باید انجام گیرد.
سلامت جنسی آلت تناسلی حیوانات نر مولد
در معاینه حیوانات مولد ، باید آلت تناسلی و پیش پوست آن را جهت اطمینان از عدم وجود توده ، ضایعه به منظور جلوگیری از دخول رابطه جنسی و انزال مورد ارزیابی قرار گیرد.
وجود ضایعات و زخم در سر آلت تناسلی امکان دارد سبب ناتوانی حیوان در برقراری رابطه جنسی گردد. دقت کنید در صورت وجود اختلالات و ضایعات شدید بایستی اقدام به معدوم سازی حیوان کنید.
فرنولوم(نواری الاستیک از پوست آلت تناسلی) آلت تناسلی حیوان امکان دارد از برقراری رابطه جنسی حیوانات جوان جلوگیری کند. در اینصورت باید قبل از تولیدمثل به اصلاح آن از طریق جراحی بپردازید.
ارزیابی سلامتی بیضه ی حیوانات نر
دقت کنید اختلال عدم نزول بیضه جزو مشکلات کمیاب است اما شما در هنگام معاینه و ارزیابی سلامت جنسی حیوانات مولد باید نزول صحیح بیضه را ارزیابی کنید. همچنین باید سایز بیضه تقارن و قوام آن را نیز مورد ارزیابی قرار دهید.
هیپوپلازی(رشد ناکافی) بیضه نیز جزو اختلالاتی است که به مقدار کم به دلیل سوء تغذیه رخ میدهد.
دقت کنید اندازه دور کیسه بیضه با تولید مایع منی ارتباط مستقیمی دارد. اندازه دور کیسه بیضه حیوانات نر بالغ باید به بیش از (۲۵) سانتی متر برسد. البته دقت کنید اندازه دائما دور کیسه بیضه متغییر است. و اندازه آن در فصول خارج از تولید مثل تا (۳) سانتی متر کاهش پیدا میکند.
سایز بیضه ها بایستی متقارن و در هنگام لمس ، سفت و سخت باشد. در صورت عدم تقارن امکان دارد بیضه دارای عفونت و اختلال باشد که تاثیری منفی بر باروری اعمال میکند.
اختلالات اورکیت(التهاب بیضه) ، اپیدیمیت(عفونت بیضه) ، گرانولوم(بیماری پوستی) بیضه ، کلسیفیکاسیون(تجمع کلسیم) در بیضه و لنفادنیت پنیری(بیماری باکتریائی) بیضه همگی جزو اختلالاتی هستند. که در صورت وجود و بروز سبب کاهش میزان باروری ، نابودی و الودگی جفتک میگردد.
ارزیابی مایع منی حیوانات نر مولد
جهت سنجش مایع منی میتوانید آن را از طریق انزال الکتریکی جمع آوری کنید.
پس از دریافت مایع منی بایستی آن را دمای (۳۷) درجه سانتیگراد نگهداری کنید و در سریعترین زمان ممکن به معاینه و ارزیابی آن بپردازید.
مایع منی بایستی کِدِر ، طیف رنگی سفید ، فاقد آلودگی ، ادرار خون و چرک باشد. مایع منی گاهی اوقات دارای طیف رنگی زرد است ، البته این طیف رنگی نیز طبیعی است. اما باید از نظر وجود ادرار در آن مورد ارزیابی قرار گیرد.
همچنین مایع منی را باید از لحاظ تحرک ، مورفولوژی(ظاهر شناسی) و وجود گلبول های سفید در آن بصورت میکروسکوپی مورد معاینه و ارزیابی قرار دهید.
ارزیابی سلامت جنسی حیوانات ماده مولد
اندام تناسلی حیوانات والد ماده بایستی از لحاظ سلامتی کلیتوریس ، ولوو هیپوتروفیک(سل دهانه رحم) ، اینترسکس(میان جنسی) ، فیستول رکتوواژینال(ارتباط غیر طبیعی بین بخش انتهایی روده بزرگ و مقعد) را مورد ارزیابی و معاینه قرار دهید.
دقت کنید در صورت اینترسکس(میان جنسی) بودن حیوان باید به معدوم سازی آنان بپردازید ، چون چنین حیواناتی عقیم هستند.
همچنین در صورت وجود فیستول رکتوواژینال یا بعبارتی ارتباط غیر طبیعی میان بخش انتهایی روده بزرگ و مقعد ، اگر قابل درمان بود به جراحی آن اقدام کنید. در غیر اینصورت بایستی به معدوم سازی چنین حیواناتی بپردازید.
میتوانید از اسپکولوم(وسیله ای برای کنارزدن بافت ها و حفرات جهت دید بهتر) به منظور بررسی و معاینه دیواره های واژن حیوان ، دهانه رحم و دهلیزها جهت معاینه اختلالات باروری استفاده کرد.
