تولید مثل اسب

تولید مثل اسب پس از فرا رسیدن چرخه فحلی و باروری مادیان اتفاق می افتد. در این مطلب قصد بررسی چگونگی زایمان اسب را داریم.

چگونگی تولیدمثل اسب

اکثر اسب های مادیان فقط در فصول مشخصی از سال برخوردار از چرخه فحلی(تمایل شدید جنسی) هستند.

در طول فصل زمستان ، تخمدان های قابلیت فعالیت ندارند و به نوعی غیر فعال محسوب میشوند. و هورمون های مربوط به تولید مثل به میزان کمی درون گردش خون وجود دارند.

در فصل بهار و افزایش مدت زمان روز در آن سیستم تولیدمثلی مادیان آماده تولیدمثل میگردد.

در دوره آمادگی مادیان جهت تولیدمثل ، تعداد فولیکول(کیسه کروی شکل حاوی مایع و تخمک) تخمدان به مرور افزایش پیدا میکنند. البته اسب های مادیان در این زمان به علت عدم رهاسازی تخمک ها توانایی باروری ندارند.

پس از گذشت (۱۰_۸) هفته میزان هورمون لوتئینیزه(LH) به مرور تا حد تخمک گذاری یکی از فولیکول ها بالا میرود. پس از این اتفاق ، سیستم تولیدمثلی مادیان قادر به چرخه فحلی به علت تخمک گذاری منظم و معین است.

مادیان ها در طول چرخه های تولیدمثلی قادر به تخمک گذاری در هر (۲۱) روز میباشند.

پس از بروز چرخه فحلی مادیان بمدت (۸_۲) روز ، سایز فولیکول های موجود در تخمدان افزایش پیدا میکند. افزایش سایز یکی از آن ها سبب رهاسازی نوعی تخمک بالغ میگردد. فولیکول تبدیل به جسم زرد و سپس قادر به تولید هورمون پروژسترون و آماده سازی رحم جهت پذیرش تخمک میگردد.

برقراری رابطه جنسی و تولید مثل اسب های مادیان سبب بارورسازی تخمک و ورود آن به رحم و استارت بارداری میشود. در غیر اینصورت جسم زرد نابود و چرخه ای فحلی دیگر استارت میخورد.

چون بروز چرخه فحلی با وجود روشنایی و در کل نور روز افزایش پیدا میکند. میتوان مادیان را در فصل زمستان جهت شتاب بروز چرخه فحلی بمدت طولانی در مقابل نور مصنوعی قرار داد.

نحوه تشخیص چرخه فحلی جهت تولید مثل اسب

بایستی جهت اطلاع از فرارسیدن چرخه فحلی مادیان ، آن را بصورت روزانه یا (۱) روز در میان در فصول مربوط به تولیدمثل در معرض و دسترسی اسب نر جهت تولید مثل قرار گیرد.

دقت کنید ، رفتارهای چرخه فحلی مادیان شامل بالا آوردن دُم ، چمباتمه زدن ، ادرار کردن ، نشان دهی نواحی پشتی خود به اسب نر به علاوه اجازه به اسب نر به منظور برقراری رابطه است.

اما رفتارهای عدم چرخه فحلی مادیان شامل جیغ کشیدن ، لگد زدن ، گاز گرفتن ، رد و عدم پذیرش اعمال اسب نر جهت بو کشیدن و برقراری رابطه آن است.

جهت آگاهی از میزان پذیرش مادیان جهت برقراری رابطه جنسی و تولید مثل قرارگیری آن در دسترس اسب نریان به میزان کافی الزامی است.

نکته : دقت کنید ، در صورتیکه مادیان در چرخه فحلی باشد اما امکان دارد به دلایلی همچون عصبی بودن و فاقد تجربه کافی تمایلی به برقراری رابطه نداشته باشند.

البته برخی از مادیان دارای کره اسب ، به علت حفظ امنیت کره اسب ها به میزان کمتری نیز تمایل به برقراری روابط جنسی دارند.

بارداری اسب

عدم برگشت اسب ماده به چرخه فحلی بمدت (۳_۲) هفته پس از تولید مثل بیانگر بارداری آن است.

روش های تشخیص بارداری مادیان :

▪سونوگرافی رحم

▪معاینه رکتوم( راست روده) که در صورت احساس برآمدگی در رحم میتواند سبب تشخیص و تایید بارداری در روز (۲۸) آن گردد.

▪تست های هورمونی پس از گذشت (۶۰) روز از بارداری جزو دقیق ترین شیوه های تشخیص و آگاهی از بارداری اسب است.

آماده سازی اسب جهت زایمان

شما جهت آماده سازی اسب ماده باردار و سازگاری بدن آن پس از تولید مثل بایستی حداقل (۴) هفته قبل از موعد مقرر زایمان آن را به مکان موردنظر جهت زایمان کره اسب ببرید. این عمل به علت تولید آنتی بادی بدن مادیان اسب در مقابل عوامل بیماری زای احتمالی آن مکان است.

این آنتی بادی تولیدی از طریق شیر آغوز(اولین شیر تولیدی مادیان) به بدن کره اسب جهت حفظ آن در برابر عوامل بیماری زا انتقال پیدا میکند.

مکان مناسب جهت زایمان اسب :

این مکان بایستی بطور حداقل دارای ابعاد (۵×۴) متر باشد.

▪برخوردار از تهویه مناسب

▪مکان مورد نظر زایمان اسب بایستی خشک و فاقد هرگونه رطوبت باشد.

▪دیوارهای محکم

▪فاقد لبه های تیز

▪امکان رویت مادیان بدون ایجاد مزاحمت برای آن بایستی در این مکان امکان پذیر باشد.

علائم زایمان اسب

دقت کنید ، اسب ماده در صورت نزدیکی به زایمان پس از تولید مثل برخوردار از علائم خاصی میشود. اما در کل امکان دارد بطور دقیق زمان زایمان را اطلاع ندهند.

▪بطور معمول بمدت (۴_۲) هفته قبل از زایمان ، غدد پستانی مادیان شروع به رشد و سایز بزرگتری به خود میگیرد.

▪پستان مادیان بمدت (۳_۱) روز قبل از زایمان سرشار از شیر آغوز میشود.

▪چکیدن شیر آغوز از سر پستانک مادیان به منظور تشکیل ماده ای مومی شکل بر روی سطح سَرِ هر پستانک جزو یکی دیگر از علائم زایمان است. البته این نشانه امکان دارد در برخی از مادیان هاهرگز رخ ندهد.

مراحل زایمان در تولید مثل اسب

دقت کنید ، آگاهی از نحوه مراحل زایمان کره اسب از اهمیت بسزایی برخوردار است. چون این آگاهی سبب درک شما از درد و نیازمندی مادیان به کمک و همیاری میگردد.

زایمان مادیان به (۳) مرحله تقسیم بندی میشود ، که در ادامه به توضیح و بررسی مفصل هر مرحله میپردازیم.

مرحله اول زایمان اسب

این مرحله تولید مثل اسب با علائمی همچون درد شکمی و بیقراری به علت انقباضات رحمی استارت میخورد و بطور معمول بمدت (۲_۱) ساعت طول میکشد.

چندین قطره عرق در چند ساعت قبل از تولد کره اسب در نواحی گردن ، پهلو و ناحیه پشتی آرنج تشکیل میشود.

افزایش تعداد و شدت انقباضات رحم سبب حرکت جنین به داخل دهانه لگن مادیان و باز شدن دهانه رحم میشود. در این مرحله حالت قرارگیری سر و پای اسب برعکس میشود. غلتک مادیان در این مرحله بیانگر چرخش جنین است.

افزایش فشار در رحم باعث ورود غشاهای جنینی به دهانه رحم میگردد. پارگی غشا و رهاسازی مایعات جنینی بیانگر اتمام مرحله اول است.

مرحله دوم زایمان اسب

شروع مرحله دوم تولید مثل و زایمان با پارگی غشای جنینی شروع و تولد کره اسب به اتمام میرسد. این مرحله بایستی در عرض (۱۵_۱۰) دقیقه بایستی به اتمام برسد.

نکته : در صورت عدم تولد کره اسب بمدت (۱۵_۱۰) ، بایستی با دامپزشک خود تماس بگیرید. چون زایمان سالم بطور طبیعی نباید بیشتر از (۳۰) دقیقه طول بکشد. و اگر زایمان بیشتر از (۳۰) دقیقه طول کشید ، بایستی سریعا با دامپزشک خود تماس بگیرید.

فشار وارده از سوی جنین در این مرحله به دهانه رحم سبب تحریک انقباضات شکمی در مادیان میگردد. غشای جنینی دارای طیفی سفید رنگ و حاوی مایع است.

مادیان بطور معمول در زمان زایمان دارای حالتی خوابیده با پاهای دراز است. کره اسب بطور معمول ابتدا با سر ، گردن و پاهای جلویی متولد میگردد. تقدم یکی از سم های جلویی سبب عبور راحت آرنج ها و شانه ها از دهانه لگنی میگردد.

کره اسب بطور معمول با بند ناف سالم متولد گردد ، تا با حرکات مادیان والد یا خود کره اسب دچار پارگی شود.

در صورت وجود غشاهای جنینی بر روی بینی کره اسب بایستی جهت پیشگیری از خفگی با احتیاط اقدام به برداشتن آن کنید.

نکته : در صورتیکه کره اسب پس از (۳۰) دقیقه از پارگی غشای جنین هنوز متولد نشده باشد ، بایستی فورا با دامپزشک تماس بگیرید.

دقت کنید ، غشای جنینی جهت تنفس و اکسیژن رسانی به کره اسب بایستی سریعا پاره گردد. در غیر اینصورت کره اسب دچار آسیب مغزی و احتمالا خفگی خواهد شد.

مرحله سوم زایمان در تولید مثل اسب

▪در مرحله سوم ، بایستی حذف غشاهای جنینی صورت گیرد. این غشاها بطور معمول بایستی بمدت (۳) ساعت پس از تولد کره اسب حذف و نابود شود. از حذف غشاها بصورت دستی خودداری کنید.

چون امکان دارد سبب زیان رسانی به رحم گردد ، انقباضات شدید رحم سبب جداسازی غشاها از رحم میشود.

در صورت عدم خروج کره اسب از غشای جنینی پس از (۳) ساعت ، امکان دارد دامپزشک تصمیم به تزریق اکسی توکسین جهت دفع و حذف غشا کند.